Trollen vormen een serieuze bedreiging voor onze maatschappij

Trollen tarten alle empathische overeenkomsten met het menszijn

Trollen zouden fictieve personages zijn, vooral bekend uit de Noorse mythologie. Dat kan misschien zo zijn, maar ik krijg sterk de indruk dat het bij trollen niet alleen maar om wezens uit een of andere folklore gaat. Trollen zijn namelijk niet zomaar een hersenspinsel, maar een reflectie van de slechtheid die er in sommige mensen schuil gaat.

Met enige regelmaat komen er trollen boven drijven tijdens onze rechtsgang of op het internationale toneel die alle empathische overeenkomsten met het menszijn lijken te tarten. Invoelingsvermogen, mededogen, geweten of zelfbewustzijn zijn hen daarbij volkomen vreemd. Erger nog, ze lijken juist op dergelijke manifestaties te azen bij anderen, omdat ze deze zien als een teken van zwakte ten behoeve van potentiële manipulatie door henzelf.

Binnen dit artikel laat ik mijn licht schijnen over trollen in de breedste zin van het woord, dus niet slechts beperkt tot de bekende internettrollen. Ik hoop daarmee te bereiken dat trollen eerder worden herkend voor de bedrieglijke wezens die ze in werkelijkheid zijn. Vanwege collectief ongeloof en individueel acteertalent kunnen trollen nu vaak veel te lang hun cynische en destructieve gang gaan. In de laatste alinea van dit artikel schets ik bovendien een beeld van de ongekende opmars van trollen over de laatste 15 jaar.

Trollen zijn apex roofdieren en een gevaar voor de samenleving

Trollen zijn er net als mensen in veel verschillende gradaties. Het belangrijkste verschil is echter dat trollen apex roofdieren zijn die er op azen om voor eigen gewin gebruik te maken van elke vorm van invoelingsvermogen, mededogen, geweten of zelfbewustzijn bij anderen. Een trol ziet dergelijke eigenschappen hoofdzakelijk als een zwakte waar hij of zij gebruik van kan maken. Een trol manipuleert naar believen om zichzelf op de voorgrond te zetten om er vervolgens rijker, beter of machtiger van te worden. Meestal ten koste van veel slachtoffers. Seksverslaving kan met name voor mannelijke trollen een belangrijke drijfveer zijn voor hun verachtelijke daden. Daarnaast blijken met name geld, invloed of macht substantiële drijfveren voor trollen.

Omdat een trol in mythologische zin geen mensenkind is, reflecteert dit in onze werkelijkheid als iemand die zich nooit substantieel heeft leren hechten aan anderen. Derhalve trekt hij of zij zich ook weinig van anderen aan. Het is niet voor niets zo dat relatief veel trollen een tbs-maatregel opgelegd krijgen. Hun onafhankelijkheid van menselijke emoties en hun gebrek aan verbinding maakt dat trollen in zijn algemeenheid een serieus gevaar vormen voor individu, politiek, maatschappij en samenleving. Juist omdat hun gedrag zo bevreemdend is, kunnen trollen vaak onbelemmerd hun gang gaan. Ons collectieve instinct om trollen te herkennen faalt enerzijds vanwege hun merkwaardige gedrag en anderzijds vanwege hun acteertalenten.

Sommige trollen blijken namelijk in staat om zich langdurig voor te doen als mensenkind door langdurig en kundig te acteren. Dit acteertalent heeft de trol waarschijnlijk opgedaan in zijn kindertijd. De trol was toen nog volstrekt afhankelijk van menselijk invoelingsvermogen en mededogen en moest zich daarom wel gedragen als een mensenkind. De trol heeft zich niettemin toen reeds voorgenomen dat hij of zij nooit zo wilde worden als zijn ‘zwakke’ mensenouders.

Trollen en radicaal-rechtse partijen

Radicaal-rechtse partijen oefenen een enorme aantrekkingskracht uit op trollen, omdat dergelijke partijen hen doorgaans een podium bieden om zich ongeremd en zonder enige vorm van geweten of zelfbewustzijn te uiten. Omdat een trol elke vorm van autoriteit verafschuwt, huizen binnen diezelfde radicaal-rechtse partijen vaak sluimerende leiderschapsconflicten. De verschillende trollen binnen zo’n partij vechten elkaar soms openlijk de tent uit.

Dit maakt dat dergelijke partijen vaak alleen in staat zijn tot het vergaren van voldoende invloed op de samenleving onder extreme omstandigheden van aanhoudende maatschappelijke onrust. Ze floreren meestal pas echt als er veel onzekerheids- en angstgevoelens binnen een maatschappij spelen. Dit maakt dergelijke partijen een latent maar serieus gevaar. Ze zoeken continu naar breukjes in de samenleving die ze kunnen manipuleren of misbruiken.

Trollen en complottheorieën

Complottheorieën zijn gemaakt voor – of beter gezegd door – trollen. Zonder last of ruggespraak alles wat jou uitkomt te kunnen beweren is de natte droom van elke trol. Op deze manier kan de trol iedereen de maat nemen en tegen de tijd dat de trol hierop te veel kritiek krijgt, stapt hij of zij intuïtief in de slachtofferrol vanwege onterechte framing door hoofdzakelijk woke linkse journalisten. Trollen binnen radicaal-rechtse partijen hebben deze vaardigheden tot in de finesses in hun trollenvingers.

Tijdens zulke publieke incidenten vraagt een normaal mens zichzelf soms af of de trol in kwestie dit allemaal zelf nog wel gelooft? Het antwoord is een volmondig ja! Hun gewetenloosheid en hun totale gebrek aan zelfbewustzijn maakt dat ze zichzelf altijd als slachtoffer zien. Het maakt tegelijk dat ze zonder schroom, scrupules of schuldgevoel alles durven beweren en manipuleren. Het manipuleren van de wereld om hen heen is zelfs hun allergrootste talent. De gevaren van dergelijke demagogie bagatelliseren ze door te pas en te onpas te schermen met de ‘vrijheid van meningsuiting’.

Trollen binnen radicaal-rechtse partijen en trollen die complottheorieën verspreiden zijn daarentegen wel de trollen die het meest openlijk voor hun trolzijn uitkomen. Heimelijkheid kan men hen over het algemeen niet verwijten. Dat wil echter nog niet zeggen dat wij hen daarom zouden moeten koesteren. Adolf Hitler, Donald Trump en Jair Bolsonaro zijn trollen van eenzelfde manifectuur. De openheid waarmee ze voor hun trolzijn uitkomen, kan namelijk in zeldzame gevallen toch leiden tot een zetel in het centrum van de macht.

Vormen van massacommunicatie en het huidige internet zijn voor veel trollen een regelrecht geschenk. Naast dat massacommunicatie bij uitstek een instrument is om zich als trol politiek te manifesteren, bezit het internet de mogelijkheden om datzelfde ook in het geniep te doen. Online trollen kunnen zich daardoor in groten getale anoniem manifesteren en daarmee wel degelijk het politieke debat beïnvloeden.

Trollen op hiërarchische of invloedrijke posities

Hiërarchische of invloedrijke posities oefenen eveneens een enorme aantrekkingskracht uit op trollen. Het soort van trollen dat zich hiertoe aangetrokken voelt, kenmerkt zich met name tijdens hun vroege professionele ontwikkeling door een vorm van heimelijkheid met betrekking tot hun trolzijn. Ze moeten wel om hun carrière niet in gevaar te brengen. Een trol vertelt het liefst aan anderen wat te doen en heeft er een ontzettende hekel aan om op zijn vingers te worden gekeken of überhaupt ergens verantwoordelijk voor te worden gehouden.

Echter zolang ze nog niet in de hoogste boom zitten, zullen ze er alles aan doen om hun meerderen te proberen te misleiden teneinde hun carrière niet in gevaar te brengen. Dergelijke trollen moeten daarom kunnen acteren als de beste. Klachten van ondergeschikten doen ze doorgaans af als onbelangrijke issues die te maken hebben met hun directheid of hun onbegrepen leiderschapsstijl.

Op de langere termijn is een dergelijke houding natuurlijk volstrekt onhoudbaar en dat vormt dan ook meestal de aanleiding dat dergelijke trollen uiteindelijk door de mand vallen. Een actueel voorbeeld is een recent opgestapt prominent Tweede Kamerlid van de Partij van de Arbeid. Zij bleek een regelrechte trol die niets gaf om de ondergeschikte medewerkers om haar heen. ‘Likken naar boven en trappen naar onder’ was haar devies gedurende het grootste deel van haar tijd in het parlement. Dat ze er schattig uitzag heeft haar ongetwijfeld behoed voor eerdere ontmaskering. Ronduit schokkend is vooral dat haar directe collega’s dit zo lang hebben laten voortduren. Binnen D66 bleek een partijprominent recent eveneens langdurig zijn gang te hebben kunnen gaan zonder aangepakt te worden.

The voice of Holland

Eerder dit jaar werd er nog een hele rits invloedrijke Nederlandse artiesten betrokken bij het televisieprogramma ‘The voice of Holland’ ontmaskerd als regelrechte seksverslaafde trollen. Rond dezelfde tijd werd er ook een technisch directeur van een grote voetbalclub uit Amsterdam als seksverslaafde trol ontmaskerd. Het in- en intrieste bij dit soort trollen is bovendien dat hun partners en kinderen vaak van helemaal niets weten. Dit tekent in beginsel de volstrekte gewetenloosheid waarmee trollen opereren. Hoewel een seksverslaving in principe nog valt te genezen, is hun gewetenloosheid vanzelfsprekend ongeneeslijk.

Trollen op dictatoriale posities

Dictatoriale posities kunnen als de overtreffende trap van hiërarchische posities worden beschouwd. Als de democratische instituties in een land onvoldoende zijn geborgd dan kunnen presidentiële ambten zich tot ware trollenmagneten ontwikkelen. Het soort trollen dat zich hier manifesteert is bovendien vaak in staat om zich decennia lang onder de trollenradar te bewegen tot het moment dat hij of zij het grotendeels voor het zeggen heeft. Zelfs binnen trollendynastieën als Noord-Korea blijft dit de meest verstandige handelswijze voor een kroonprins-trol. Doen ze dit niet dan is er altijd wel een meer invloedrijke trol die ze uit een of ander venster duwt.

Vladimir Poetin is wel een van de beruchtste exemplaren en momenteel de meest invloedrijke en gevaarlijkste trol ter wereld. Trollen op dit soort posities verdwijnen vaak alleen nog van het toneel doordat ze een natuurlijke dood sterven of omdat ze worden vermoord door een andere trol. Trollen zijn namelijk bij uitstek fatalistische wezens en trollen daarom vaak hun eigen ondergang tegemoet.

Donald Trump vormt tenslotte een uitzondering op de heimelijkheid die een trol doorgaans ten toon spreidt gedurende zijn of haar vroege carrière. Deze uitzonderingspositie valt waarschijnlijk te wijten aan zijn atypische verkiezing tot president van de Verenigde Staten met daarbij een speciale rol gereserveerd voor sociale media. Sociale media kunnen door middel van hun invloed op de publieke opinie de macht van trollen maken of breken, al naar gelang de kant die het muntje toevallig opvalt. De aller-slimste trollen maken handig gebruik van de invloed die sociale media hen kunnen verschaffen.

Volhardend ongeloof na het lezen van dit artikel?

Als je na het lezen van dit artikel veronderstelt dat het allemaal nog best wel meevalt met de bedreiging van onze maatschappelijke orde, bedenk dan dat het nog maar vijftien jaar geleden volstrekt abnormaal was om kabinetsleden, politici, lokale bestuurders, rechters, advocaten en kroonprinsessen in groten getale permanent te moeten beveiligen. Door middel van internet en sociale media hebben trollen in verschillende hoedanigheden in de afgelopen anderhalve decennia substantieel meer grip gekregen op onze politiek, publieke opinie, maatschappij en samenleving!

Art Huiskes (onderzoeksjournalist)

Photo by Mark König on Unsplash