In tijden van crisis kunnen social media een goed middel zijn om contact te houden met elkaar, afleiding te vinden en elkaar een hart onder de riem te steken. Maar er kleven ook nadelen aan; het risico bestaat dat je jezelf blootstelt aan een overdosis nieuws of je laat aansteken door paniek van andere gebruikers. Daarom is het misschien nuttig je gebruik van social media eens tegen het licht te houden.
We wonen in een deel van de wereld waar de meesten van ons nooit eerder massaal zoveel onzekerheid hebben ervaren. We hebben allemaal in meer of mindere mate terechte zorgen over de directe gevolgen van de corona-uitbraak voor onze eigen gezondheid en die van onze naasten. We maken ons zorgen over de economische gevolgen van de crisis en de betekenis daarvan voor onze eigen financiële situatie en die van vrienden en familie. Sommige ondernemers zien abrupt hun inkomsten op losse schroeven raken door de snel opeenvolgende ontwikkelingen. (Ook deze zzp’er heeft daar last van, denk nog eens aan KroegQuiz.nl als de horeca straks weer op gang komt.)
De doorlopende nieuwsstroom over COVID-19 zorgt bij veel mensen voor onzekerheid, stress en angstgevoelens. Het is in ons deel van de wereld voor het eerst dat we getroffen worden door een epidemie die zoveel mensen raakt en hele samenlevingen ontwricht. En het is de eerste wereldwijde uitbraak van een ernstig virus in het tijdperk van de massamedia. Dat heeft als gevolg dat we niet alleen worden belaagd door COVID-19, maar ook door een voortdurende stroom van berichtgeving over het virus.
Er is geen enkele reden om continu het laatste nieuws over de corona-uitbraak te willen weten want het komt je geestelijk gemoed niet ten goede en afgezien van de belangrijke adviezen die we moeten opvolgen is onze invloed op de wereldwijde uitbraak zeer beperkt. Je kunt je prima beperken tot een paar nieuwsmomenten per dag om goed op de hoogte te blijven. Waar je in traditionele media nog een beetje kunt selecteren uit het nieuws dat je consumeert is dat op social media een stuk lastiger. Je weet immers niet altijd wat je kan verwachten. Dat social media slecht kunnen zijn voor je geestelijke gezondheid is al eerder uit onderzoeken gebleken. Dat lijkt me in deze tijd, waarin we allemaal gevoeliger zijn voor stress, belangrijk om rekening mee te houden.
Ik merk zelf dat ik me de laatste tijd bijvoorbeeld slechter concentreer. Bezoekjes aan Twitter en Facebook zijn dan eerder de oorzaak dan de oplossing van de kwaal. Niet alleen word je geconfronteerd met een hoop ‘doom and gloom’, ook is er sprake van een hoop nepnieuws en slechte adviezen. Mensen die ik normaal als weldenkend beschouw zie ik nu een hoop expertise tentoonstellen waarvan ik voorheen niet wist dat ze die hadden en tegenstrijdige berichten verspreiden. Ik beperk mijn informatievoorziening in een crisis als deze liever tot betrouwbare bronnen en de adviezen van deskundigen en overheden. Het feit dat die het ook niet allemaal met elkaar eens zijn doet daar niets aan af. Ook van experts kun je niet verwachten dat ze de toekomst kunnen voorspellen. Als het zo eenvoudig zou zijn zouden we het geen crisis noemen.
Afgezien van het feit dat social-mediastress slecht is voor je gezondheid zijn er ook directe gevolgen van het consumeren en het verspreiden van onjuiste berichten op social media. Ten eerste draagt het bij aan het hamstergedrag in winkels. Voor mij is dat vervelend, maar voor hen die in de zorg werken is het pas echt vervelend dat ze als ze uit hun werk komen niet eens meer een halfje brood of een pak wc-papier kunnen kopen. En voor ziekenhuizen kan de verspreiding van nepnieuws er de oorzaak van zijn dat mensen tijd moeten verspillen aan het debunken van virale berichten, zoals blijkt uit dit artikel over het Amphia-ziekenhuis in Breda.
Natuurlijk heeft iedereen nu de behoefte om informatie te delen, maar vraag je op zijn minst af of het nieuwtje dat je deelt iets toevoegt en vooral of het betrouwbaar is. Nieuwscheckers van de Universiteit van Leiden geeft daar een handig methode voor. Zelf denk ik dat we nu meer dan ooit bewust om moeten gaan met social media. Want nu veel mensen thuis zitten en horeca en sportclubs gesloten zijn hebben we nog steeds behoefte aan sociale contacten. Social media lenen zich daar uitstekend voor, maar maar je hóeft er niet altijd gebruik van te maken, en er zijn nog altijd genoeg andere onderwerpen waar je het over kunt hebben. Want als we massaal nepnieuws blijven verspreiden en deze gezondheidscrisis politiseren blijft er van de heilzame werking van social media weinig over. Dan praten we elkaar alleen maar de put in, met alle risico’s van dien. Er zijn veel goede manier om in kleinere kring of een-op-een contact te houden. Je kunt zelfs bellen met je smartphone.
Nu velen van ons tijd over hebben zijn er ook een hoop andere dingen in de echte wereld die afleiding bieden en misschien nuttiger zijn. Ga lekker aan de slag in de tuin of begin aan dat klusje dat steeds blijft liggen. Ik ga maar eens beginnen aan die stapel boeken waar ik steeds niet aan toekom. Dat zijn ook dingen waar je het dan over kunt hebben als je af en toe Facebook bezoekt. En met kwetsbaren waar je normaal langs gaat voor een kopje koffie kun je misschien ook gezellig bijkletsen tijdens een ouderwets potje Wordfeud. Er zijn zat mogelijkheden om samen door deze lastige tijd door te komen zonder dat we onszelf en anderen onnodig online schade berokkenen.
Zoals we in de het dagelijks leven aan sociale distancing doen door fysiek afstand te houden kunnen we dat online doen door ons bewuster te zijn van ons gedrag. Volgens mij hoort dat ook bij op elkaar passen.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
