Het is zeer waarschijnlijk dat de regering de uitslag van het referendum woensdag naast zich neerlegt als een meerderheid van de kiezers ‘nee’ stemt. Dat is níet ondemocratisch en misschien zelfs wel je eigen schuld.
Misschien probeert Nederland nog wat bijsluiters aan het associatieverdrag met Oekraïne toe te voegen, maar reken er maar op het gewoon geratificeerd word ongeacht de uitslag van het referendum. En daarbij houdt iedereen zich keurig aan de spelregels, het betreft namelijk een raadgevend referendum en dat is zoals je al uit de naam kunt herleiden niet bindend.
Mocht je problemen hebben met die vrijblijvende spelregels dan kun je als VVD-stemmer of CDA-stemmer (dito CU en SGP) de hand in eigen boezem steken. Deze partijen zijn uitgesproken tegen het houden van referenda en hebben initiatieven meermaals geblokkeerd, denk aan de Nacht van Wiegel. Een bindend referendum is er daardoor nooit van gekomen. Uiteindelijk werd met de steun van de PVV na 2013 alsnog een raadgevend referendum mogelijk. De Wet Raadgevend Referendum trad 1 juli vorig jaar in werking.
Toch zijn er een aantal partijen die al hebben aangegeven dat een nee-stem gevolgen moet hebben voor het verdrag. Maar alleen PvdA, SP en PVV vinden dat het verdrag dan niet geratificeerd kan worden. D66 stelt dat de uitslag zwaarwegend is, maar dat een ‘nee’ niet betekent dat het verdrag van tafel is. Andere partijen zijn vager; de VVD als grootste regeringspartij stelt dat ‘het kabinet een ‘nee’ niet kan negeren’. Letterlijk negeren zal Rutte de uitslag ook niet, hij gaat er zeker wat van vinden. Het zal interessant worden om te zien met welk verhaal Rutte en de VVD de uitslag uiteindelijk toch naast zich neerleggen.
Nadat de regering het ‘nee’ naast zich neerlegt zijn de rapen natuurlijk gaar in gepolariseerd Nederland. Voorspelbaar zullen schreeuwblog GeenStijl en andere media van alles roepen over uitholling van de democratie. En ook Wilders weet er vast nog wel een slaatje uit te slaan. Toch was dat allemaal niet nodig geweest. De spelregels zijn helder en Rutte mág de uitslag gewoon naast zich neerleggen. Het is vooral spijtig dat hij dat vooraf niet hardop durft te zeggen. Het beeld van een onbetrouwbare premier zal alleen maar sterker worden.
Waarschijnlijk zal de vorm van het referendum opnieuw onderwerp van discussie worden. Is elk onderwerp wel geschikt voor een referendum? Willen we een bindend referendum, of is er misschien juist meer tegenstand tegen referenda ontstaan? We zullen nog een aardig nabeschouwing krijgen.
