Ruim vijftien jaar na de tragische moord op Pim Fortuyn waart zijn geest nog dagelijks rond in het publieke debat. Helaas vaak niet op een wijze die zijn herinnering eer aan doet. Waar vriend en vijand het erover eens moeten zijn dat Fortuyn een uitgesproken voorvechter was van de vrijheid van meningsuiting wordt zijn nagedachtenis vaak gebruikt om anderen de mond te snoeren.
Na de moord op Fortuyn is de mythe dat Fortuyn werd vermoord door ‘links’ voor velen een vaststaand gegeven geworden. Wie of wat dat ‘links’ dan precies is of zijn doet er niet toe. Pim Fortuyn werd vermoord door de dierenactivist Volkert van der Graaf en vijftien jaar na dato is er geen enkel bewijs dat dit geen solo-actie was.
Dat in de nadagen van de moord op Fortuyn dit beeld sterk leefde valt nog best te begrijpen. Het was een schokkende gebeurtenis die de natie diep raakte en de hoogopgelopen spanningen hadden een uitlaatklep nodig. ‘De kogel kwam van links’, zei Theo van Gogh. En die beeldspraak heeft zich sindsdien stevig verankerd in het collectief geheugen.
Er was ook wel het een en ander aan de moordaanslag vooraf gegaan. Fortuyn had op een ongekende wijze het podium van de Nederlandse politiek betreden. Hij bracht onderwerpen ter sprake die andere politici vaak meden en deed dat met charme en (soms bijtende) humor. Hij was een meester voor de camera en schoot omhoog in de peilingen.
De gevestigde orde wist niet goed met het fenomeen Fortuyn om te gaan en ging er soms hard tegenin. Met regelmaat ging men te ver. Iedereen boven de dertig herinnert zich waarschijnlijk Marcel van Dam die Fortuyn in Het Lagerhuis een minderwaardig mens noemde. En zo zijn er meer voorbeelden waardoor je zou kunnen stellen dat Pim Fortuyn gedemoniseerd werd.
Toch gaat het te ver om te beweren dat dat algemeen gebeurde en dat alle politici en media zich daar schuldig aan maakten. Het was een verkiezingsstrijd dus men nam elkaar de maat, zoals dat gaat. Bovendien was Fortuyn zelf ook geen lieverdje in het debat en wie kaatst kan de bal verwachten. Het beeld dat de uitingen van journalisten en politici een stroomversnelling veroorzaakten die onvermijdelijk moest leiden tot de tragische gebeurtenissen op 6 mei 2002 is dan ook onjuist. Pim Fortuyn werd vermoord door een individu: Volkert van der Graaf.
Tot op de dag van vandaag wordt de mythe dat Fortuyn werd vermoord door dat onduidelijke ‘links’ in stand gehouden. In comments op social media wordt makkelijk verwezen naar Fortuyn als men het ergens niet mee eens is. De laatste tijd zie je regelmatig commentatoren schrijven ‘dat er niets veranderd is’, daarmee allerlei dreigende scenario’s voorspellend en alvast insinuerend waar de schuld ligt als er weer iets vreselijks gebeurt.
Zoals ik in de introductie van dit stukje al schreef is dat in strijd met de vrijheid van meningsuiting waar Fortuyn misschien wel het meest om herinnerd wordt. De nagedachtenis van Fortuyn wordt nu gebruikt om anderen de mond te snoeren. Wie zich kritisch uit over populisme of rechtse politici krijgt op enig moment het verwijt te demoniseren en wordt herinnerd aan de moord op Fortuyn. Zo maak je je tegenstander verdacht of zelfs monddood en daarmee is de geest van Fortuyn verworden tot een Godwin. En juist diegenen die menen de erfenis van Pim Fortuyn te vertegenwoordigen zouden zichzelf hard moeten afvragen of ze hem daarmee niet ernstig tekort doen.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
